Gambia en de Afrika Cup

Woensdag verlaat ik Senegal. Mijn laatste weekend hier is dus net achter de rug. AIESEC had gisteren een geslaagd verrassings-afscheidsfeestje voor me georganiseerd. Sympathiek van ze, het was bijzonder gezellig. Zelf had ik de laatste dagen ook al wat één op één laatste keren op touw gezet. Waar ik traditioneel een hekel heb aan afscheid nemen, doet het me nu vrij weinig.

Misschien is die verandering een gevolg van een soort afgenomen gevoeligheid: op deze reis heb ik zo veel mensen ontmoet en weer achtergelaten, dat het voor de hand ligt dat je daar naar verloop van tijd beter mee om kan gaan. Of misschien komt het doordat de periode in Senegal niet helemaal aan mijn verwachtingen voldeed. Of misschien heeft het te maken met dat ik gewoon heel erg veel zin heb in mijn Centraal-Europa reisje de komende maand, waardoor al die afscheidsdingen niet echt een einde van een te gekke tijd symboliseren: er komt nu immers iets veel vetters voor in de plaats.

Dooddoener alert: het zal wel een combinatie van factoren zijn.

Tussen al deze vaarwelgelegenheden door zijn er twee dingen die hier de actualiteit domineren. De eerste is het gedoe in Gambia. De niet-herkozen president weigerde zijn functie (oftewel zijn macht) over te dragen aan zijn rechtmatige opvolger. Hierop dreigden een aantal West-Afrikaanse landen met een militaire interventie. De niet-herkozen president maakte het er voor zichzelf niet beter op door het land om te toveren in een natie met totalitaire trekjes; zo riep hij Gambia bijvoorbeeld uit tot een Islamitische Staat en stelde hij een avondklok in. Aangezien Gambia een land ‘in’ Senegal is kwamen dus veel Gambianen uit veiligheidsoverwegingen deze kant op en bevond de rechtmatige president zich in Dakar. Gelukkig lijkt het allemaal goed te komen zonder dat er geweld aan te pas hoeft te komen.

Maar het was, voor mij, toch wel schrikken. Het drukt je met de neus op de feiten: het gaat allemaal vrij aardig in West-Afrika, maar de vreedzaamheid is behoorlijk fragiel en niet vanzelfsprekend. Wat me ook opviel, en dat ondersteunt denk ik het punt uit de vorige zin, is de gelaten reactie van de mensen hier: “Het is Afrika, dit soort dingen gebeuren hier nou eenmaal”, hoorde ik vaak. Oftewel: hetgeen vanzelfsprekend is, is de aanwezigheid van een reële mogelijkheid tot geweld, en niet de afwezigheid ervan. Leven met zulke opvattingen vind ik moeilijk voor te stellen: het is tegenovergestelde aan hoe in Europa, voor mijn generatie, vrede eigenlijk logisch is en geweldsdreigingen vaak ver-van-mijn-bed zaken zijn.

Het tweede gebeuren dat het Senegalese nieuws beheerst is de Afrika Cup. Eén van de dingen waar ik me over heb verbaasd is dat het Senegalese reilen en zeilen eigenlijk best wel veel op Europa lijkt in een hoop dingen. Al zegt deze verbazing misschien in eerste instantie iets over mijzelf. In ieder geval, hoewel er natuurlijke fundamentele verschillen zijn (het eerste onderwerp van deze blog is daar een goede illustratie van) heb ik in Dakar veel minder het gevoel in een ‘vreemde’ cultuur te zijn dan dat ik dat in Cairo had.

Hoe de Afrika Cup – het EK-voetbal van Afrika – hier beleefd wordt sluit goed aan bij dat gevoel. Net zoals bij ons hebben de meeste huizen hier zo’n speelschema aan de muur hangen waar je de uitslagen op kan invullen. Net zoals bij ons zijn er gedurende de groepsfase twee wedstrijden per dag en wordt alles aan elkaar gepraat vanuit een studio. Na de wedstrijd volgt er een talkshow, compleet met Afrikaanse Jack van Gelder. Ik heb hier alleen nog niet grote schermen op pleinen of iets dergelijks gezien.

Men komt hier op alle mogelijke plekken samen om voetbal te kijken: van winkeltjes tot restaurants tot gewoon bij mensen thuis. Iedereen is welkom. Mensen die toevallig langslopen blijven staan om te kijken als de commentator zijn stem verheft. Als Senegal moet spelen, is er nergens iets te krijgen: je bent van harte welkom om voetbal te komen kijken, maar denk niet dat iemand je bestelling op komt nemen. Als Senegal een doelpunt maakt, gaan mensen dansend over straat.

Voetbal is iets universeels. In Egypte merkte ik hetzelfde: “Messi of Ronaldo?” is een gegarandeerde ijsbreker voor een interculturele dialoog.