Dakar: eerste impressies

Dakar voelt soms net aan als een groot dorp.

Neem de visumprocedure. Waar ik gewend was aan een air van wantrouwen, bureaucratie en gedoe kreeg ik het visum hier zonder dat er veel papierwerk aan te pas kwam. Ik hoefde alleen de brief van AIESEC te laten zien en er werd een stempel in mijn paspoort gezet. Dat was het enige. Geen overhoring, andere officiële documenten of enige controle.

Alle vliegvelden die ik tot nu toe in mijn leven heb bezocht, hebben een uitstraling van massaalheid, drukte, anonimiteit en vooral van formeelheid, officieelheid en strengheid. (Nee, vliegvelden zijn niet mijn favoriete plekken op aarde.) Niks daarvan in Dakar. Het interieur en het gedrag van mensen wijzen geenszins op een dergelijke striktheid. Mensen kruipen voortdurend onder afzettingen door, de visa-mensen maken grapjes en zitten heel benaderbaar in gekunstelde hokjes. Het visa is bovendien gratis.

Zulke waarnemingen zijn meer dan alleen leuke observaties. Een gratis visa voor buitenlanders zegt iets over de waarden van een land.

Of neem de bagageruimte. Deze is aan de knusse kant en lijkt door de wat viezige, donkerbruine bruine tegels aan de muur en de ogenschijnlijk willekeurig neergezette binnenplanten eerder op een wat verloederde sportkantine dan op een ruimte binnen een vliegveld. In het midden ervan staan twee krakemikkige bagagebanden waarvan je je bijna gaat afvragen of ze met de hand worden aangedreven.

Dit vliegveldje doorloop je in een kwartiertje. Iemand heeft ooit bedacht dat zij die de trip naar het vliegveld van Dakar overleefd hebben een erehaag verdienen. De eerste twintig meter na de uitgang zijn dan ook met dranghekken afgezet. Ook dit is geen grote asfalt-bedoeling en metalen hekken, maar grind, zand en een provisorische afzetting die dus ook niet echt werkt. Achter de afzettingen staat een klein legertje van verkopers, taxichauffeurs en kennissen op je te wachten, maar de opdringerigheid van de mensen is veel minder dan wat ik in Egypte gewend was.

Welkom in Afrika.

In de eerste dagen hier zijn me een aantal dingen opgevallen.

Vergeleken met Europa zijn de vibes die je krijgt als je over straat loopt in Cairo en Dakar vrij vergelijkbaar, maar binnen de Afrikaanse wijze van straatindeling staan Egypte en Senegal naar mijn idee toch wel ver van elkaar af. Hoe groot je de divergentie inschaalt, hangt dus af van je referentiekader.

Een groot verschil is de bedrijvigheid die je hier overal ziet. Waar je in Egypte omkomt in de coffeeshops waar Egyptenaren de hele dag zitten en shisha roken, heb ik hier nog niet één groot terras gezien maar vooral veel garages en andere handwerkzaken waar mensen aan de slag waren. Geen wonder dat de Senegalese economie beter presteert dan de Egyptische.

De islam is hier veel minder dominant aanwezig in het straatbeeld dan in Egypte – ondanks dat het percentage moslims hier hoger ligt dan in daar. Meisjes die een jihab dragen zijn in de minderheid (in Egypte de meerderheid). De boerka is zelfs helemaal verboden (omdat je er wapens onder kan verstoppen), terwijl in Egypte zo goed als alle vrouwen van een paar generaties voor mij in boerka over straat gaan. Er zijn minder moskeeën. Je hoort geen Arabisch – wat ik associeer met de Islamitische wereld, maar Frans – wat ik associeer met ehm ja Frankrijk en lessen Frans in de brugklas van het Kandinsky.

Wellicht hieraan gerelateerd is dat ik veel minder dan in Egypte het gevoel heb dat er andere normen en waarden gehanteerd worden. Senegalezen komen wat “Westerser” over (vergeleken met Egypte). Het is wel islamitisch hier, maar de cultuur is niet Arabisch. Dat is een groter verschil dan ik had verwacht.

De verbazingwekkend smalle tweebaanswegen worden veelal bevolkt door van die ronkende, oude, op hun gemakje voortkachelende auto’s. Ook zijn er 'car rapides': met vrolijke graffiti bespoten, gammele minibusjes die je voor een klein bedrag van plek A naar plek B kunnen brengen (wel uitkijken voor zakkenrollers). De taxi’s zijn nostalgisch donkergeel zoals ik dat ken uit Amerikaanse films en series.

Het dorpse gevoel komt ook doordat er bijna geen echt hoge gebouwen zijn. Er zijn veel kleine woninkjes en de flats die er zijn, zijn alles behalve massaal in hun omvang. Er is redelijk wat groen op straat en de wegen zijn aardig gespeend van straatvuil. Dakar is geen betonnen jungle als Cairo en lijkt veel meer een plek waar mensen iets van willen maken: de publieke ruimte is geenszins verwaarloosd. Er zijn dan ook continu mensen buiten. Van voetballende kinderen tot buiten etende families, het leven speelt zich hier op straat af.

Nog zo’n dorpachtig iets: de was hangt hier aan de straat. Dit weerspiegelt, denk ik, een dieper feit over de Senegalese bevolking: iedereen is erg vrolijk en open hier. Het lijkt soms net één grote familie. Iedereen geeft handjes, maakt praatjes, stelt iedereen aan iedereen voor. Daardoor duurt een verplaatsing van de ene naar de andere plek soms dubbel zo lang. In de mensa van de universiteit (waar ik vlakbij woon) wisselen groepjes elkaar de hele tijd af. Dat idee van "die mensen ken ik niet" en "dit zijn mijn vrienden" speelt hier veel minder.

Als ze hier brievenbussen hadden, zouden er touwtjes uit hangen.

Zo’n actief straatleven met veel spontane ontmoetingen bevalt me wel. Als de mensen hier ’s avonds willen ‘chillen’, hoeft er niks geregeld te worden op WhatsApp maar gaan ze gewoon de straat op en dan kom je wel iemand tegen. Of als je naar een specifieke vriend toe wil, dan ga je naar zijn huis en bel je aan. Hij maakt sowieso tijd voor je. De mensen zijn super gastvrij.

Ook zo lekker heerlijk dorps is dat er geen permanente beschikbaarheid van water en elektriciteit is. Op het moment van schrijven is er net weer kraanwater na een afwezigheid van 36 uur. Ook valt de elektriciteit een paar keer per dag uit. Oh ja, en warm water is er überhaupt niet.

Al met al is er in Dakar nauwelijks spoor van de armoede waar ik Afrika vaak mee associeerde. Ik denk dat ik daar in Phnom Penh, Cambodja meer van heb gezien. Dat gezegd hebbende, het knusse karakter van de stad en dingen als waterschaarste geven soms wel een gevoel alsof je een tijdreis naar het verleden hebt gemaakt.