Toerist in Cairo

Mijn backpackavontuur ligt inmiddels alweer een tijdje achter me. In de tussentijd heb ik een tweede PhD-voorstel afgerond (dit keer voor de University of Manchester) en hang ik de toerist uit in Cairo. Het is erg leuk hier, en heel anders dan eerst. Dit heeft twee redenen. De eerste: ik ken hier nu de dingen, voel me niet meer echt een toerist. De tweede: ik woon nu in een erg leuk appartement, dat erg klein en karig is waardoor het eerder aanvoelt als een Roompot-huisje maar juist daardoor heb je veel onderling contact en doe je veel dingen buiten de deur. Het is leuk om thuis te komen, want met mijn huisgenoten uit Togo, Australië, Rusland en Kameroen valt er altijd wel wat te lachen. Dit heeft als gevolg dat mijn straat-ontmoetingen wat zijn afgenomen, want ik ken hier nu mensen en ben veel minder dan eerst op mezelf aangewezen.

Deze omslag naar een wat vaster patroon geeft een enigszins merkwaardig gevoel. Waar mijn leven hier in het begin door vertrekkende mede-AIESEC’ers, ongeplande straatontmoetingen en solo backpacken vooral uit meer vluchtige contacten bestond, heb ik sinds ik terug ben van het backpacken onbewust, zo merk ik nu, een vrij grote groep van regulars om mee heen verzameld die ik vaak zie en spreek. Dat zit nou eenmaal in de aard van het beestje. Het merkwaardige is dat ik daardoor nu een behoorlijk thuis-gevoel heb bij Cairo: ik ken het reilen en zeilen, heb een kring met mensen die ik vaak zie en woon in een appartement waar altijd wat te doen is. Waar ik een paar weken geleden nog van plan was om zo snel als ik iets nieuws had uit Cairo te vertrekken, zou ik het nu niet erg vinden om er nog een tijdje te blijven. Zulke veranderlijkheid van mijn gevoel en van mijn plannen, dat ben ik niet gewend van mezelf. Interessant.

Het rare is dat ik me realiseer dat mijn leven hier nu niet zo anders is dan in Nijmegen. Ook daar was ik overdag veel bezig met filosofie, kende ik het meeste wel en had ik zo’n groep van ‘regulars’. Maar is zo’n leven dat, op het niveau van de vorm, de indeling, nogal veel lijkt op het leven wat ik thuis had niet wat ik juist wilde vermijden? ‘Uit mijn comfort zone’ gaan? Ja, en daarom vind ik het zo mateloos fascinerend dat ik juist zo’n leven weer voor mezelf heb opgebouwd zonder dat ik dat bewust aan het doen was. En dit terwijl de afgelopen twee maanden het meest uit mijn comfort zone waren sinds een heel lange tijd: alles anders dan gedacht, door een roekeloos beleid hier bijna volledig op mezelf aangewezen in het begin, mensen die ik leerde kennen die na een week ofzo weer weggingen, valse beloftes van AIESEC, op een gegeven moment quasi-dakloos, nou enzovoort, jullie weten wat er gebeurd is. En nu heb ik de omgeving weer naar mijn hand gezet, wat betekent dat ik me hier goed voel maar wat ook betekent dat het hier, op een bepaalde manier beschouwd, niet heel anders is dan in Nederland. Ik vind het leuk om te observeren dat ik een omgeving heb gecreëerd waarin ik goed gedij, maar juist het creëren van die omgeving was de uitdaging, en het heeft wat ontnuchterends om de parallellen met mijn levenssituatie van een aantal maanden geleden in Nederland op te merken. Aan de andere kant is dit misschien wat overdreven: qua indeling zijn er op een wat uitgezoomd niveau interessante overeenkomsten maar er zijn ook een heleboel verschillen in de concrete invulling. Het grootste verschil zit ‘m in de beleving van de tijd hier en heeft twee oorzaken: dat dit van bijna niemand waar ik echt veel mee omga de thuisstad is en dat iedereen hier maar een beperkte tijd is. Dat maakt dat je de stad echt ziet als iets om te verkennen en het meeste uit je zeer eindige tijd hier wil halen. Daardoor is er erg veel activiteit (waardoor ik iets minder dan eerst toe kom als dingen aan het schrijven van deze blog).

Tot zover mijn donderdagavondoverdenkingen. Ja, het valt soms niet mee om mij te zijn.

Ondanks dat ik al bijna twee maanden in Cairo woon had ik de toeristische hotspots ervan nog niet bezocht. De laatste weken is daar verandering in gekomen. Met mijn huisgenoten (2x), andere AIESEC stagiares en vrienden woonachtig in Cairo die ik tijdens het backpacken in Dahab ontmoette bezocht ik respectievelijk het Nationaal Egyptisch museum, Islamitisch Cairo, Koptisch Cairo en – natuurlijk – de piramides.

Het Egyptisch Museum was leuk omdat we een gids namen, die het een en ander wat meer tot leven bracht. Maar ik heb de laatste weken zoveel musea bezocht, dat ik merk dat ik niet zo snel meer onder de indruk ben van dingen. In het museum in Luxor hadden ze bijvoorbeeld twee heel goed bewaarde mummies. Dat was oprecht een kippenvelmoment: hier ligt gewoon een lijk van een paar duizend jaar oud! Creepy. In dit museum waren ook een paar mummies, maar in een veel minder goede staat. De gids gaf wel een erg gedetailleerde beschrijving van hoe ze zo’n lijk mummificeren en dan vooral van het gedeelte waarin ze de organen en de hersenen uit het lichaam verwijderen. Eet smakelijk. Cool aan het museum was wel dat het je laat beseffen hoe ongekend rijk de vroegere Egyptische farao’s waren. Dat zit zo. Alle graftombes van farao’s zijn vroeger leeggeroofd (kan je het je voorstellen..), dus toen die eeuwen later ontdekt werden door archeologen waren er geen kostbaarheden meer in aanwezig. Behalve één: die van Toetanchamon. Door de locatie van zijn tombe is deze nooit ontdekt door grafrovers. Het gevolg daarvan is dat nu, duizenden jaren later, alle schatten die aanwezig waren in zijn tombe tentoongesteld staan in het museum in Cairo. En dat zijn er nogal wat. De crux zit ‘m erin dat Toetanchamon een relatief onbeduidende farao was die al op zijn twaalfde koning werd en op zijn achttiende stierf. Als ze al deze schatten al in de graftombe van dit jongetje zetten, wat stond er dan wel niet in de tombes van meer belangrijke farao’s? We zullen het helaas nooit weten.

Het zet je ook aan het denken. Tenminste, dat heb ik dan weer. Nou, komt-ie dan. De gids zei het volgende, en ik denk dat-ie daar helemaal gelijk in had: “The Eyptian society was so great BECAUSE they believed in an afterlife and reincarnation.” Zo’n geloof zou voor de huidige Egyptische samenleving als geroepen komen. Geloven in een leven na de dood en reïncarnatie zoals de Egyptenaren dat vroeger deden houdt in dat je gelooft dat er een link is tussen hoe je je in dit leven gedraagt en de kwaliteit van al je andere levens die je nog zult hebben. Als je in dit leven ethisch goede dingen doet, dan zal je daarvoor beloond worden, want er volgt een afrekening. Het zorgt, met andere woorden, voor een overtuiging in een verbinding tussen de morele kwaliteit van iemands gedrag en een bepaalde onvermijdelijke, goddelijke vereffening daarvan. Dat is de ultieme reden om je goed te gedragen en omdat dat geloof buitengewoon sterk was in het oude Egypte kon het rijk succesvol zijn. Maar, helaas, sinds we niet meer echt geloven in zulke dingen is er niks dat ervoor zorgt dat er een link is tussen de morele kwaliteit van iemands gedrag en hoe goed iemand het zal hebben. Er is geen instantie die de link tussen moraliteit en succes bewaakt. Geen God meer die alles ziet en (belangrijker) verrekent. Er is dus een mogelijkheid dat je moreel slechte dingen doet zonder dat dat consequenties heeft. In het vroegere Egypte bestond die mogelijkheid niet, was dat ondenkbaar. Interessant is dat, he?

Moving on. Islamitisch Cairo is mijn favoriete deel van Cairo tot nu toe. Het deed me wat denken aan het stadscentrum van Praag. Maar dan met veel mooie moskeeën. Het doet wat Westers aan, omdat er (zoals in Europese stadscentra) geen auto’s mogen komen, er veel kleine, leuke straatjes zijn en er ook een Grote-Markt-achtig plein is (Khan el-Khalili genaamd) zoals je dat ook in Europese steden aantreft. Maar het leukste vond ik dat je er families ziet lopen. Daar werd ik spontaan vrolijk van. Gewoon: Man, vrouw en kinderen. Dat beeld had ik gemist. In veel andere delen van Cairo zie je bijvoorbeeld in de coffeeshops of bij de eettentjes bijna alleen maar mannen. De vrouwen zitten thuis bij de kinderen, heb ik me laten vertellen. Hier is dat straatbeeld normaal, maar ik kan er niet echt aan wennen. Sowieso is de man-vrouw verhouding hier erg anders dan wat we in Nederland hebben. Ik ben geneigd om te denken dat in de alledaagse praktijk het enige “achterlijke” (om met Pim Fortuyn te spreken) aspect is van de islam. In een andere blog zal ik wat voorbeelden van geven om dit te onderbouwen.

Koptisch Cairo was erg indrukwekkend. Er zijn hier kerken waar Jezus een tijdje heeft geschuild voor koning Herodus (die alle kinderen wilde vermoorden, zo heb ik me laten vertellen, maar ik ben niet bijster goed op de hoogte van het levensverhaal van Jezus). Een soort Anne Frank avant la lettre, zullen we maar zeggen. Ook is er hier een kerk waar tot de 14e eeuw de Paus zetelde. Kortom, een heilige bedoeling. Ik moet zeggen, voor dat ik naar Egypte ging was ik al jarenlang niet meer in kerken geweest, maar ze hebben toch wat speciaals. Het meest bijzonder was echter om te zien hoe anderen voor wie deze spots ook echt emotioneel, diep van binnen zeer betekenisvol zijn, deze plekken beleven. Mensen kusten de vloer waar Jezus gelopen schijnt te hebben en barsten in huilen uit. Daar word je wel stil van. Soms denk ik: het lijkt me best wel cool om echt echt echt, diep van binnen, religieus te zijn. Zo’n ervaring hebben als die mensen op zulke heilige plekken hebben, dat moet iets onbeschrijfelijks zijn. Je kan zeggen wat je wil, maar het voegt zonder meer een betekenisvolle dimensie toe aan je leven.

En ten slotte: als je in Egypte bent, moet je natuurlijk naar de piramides gaan. Zo veel vond ik er echter niet aan. Ze zijn vrij groot en ja, dat is indrukwekkend, maar ze zijn niet echt mooi ofzo en bovendien leeg van binnen. Bij kunst raak ik soms onder de indruk: woow, dit is echt knap gedaan, of: wow, dit raakt me. De piramides zijn ook een prestatie op een bepaalde manier, maar eerder een logistieke dan een esthetische. Het is wel cool om er geweest te zijn. Als de piramides nu voorbij komen op een Discovery Channel documentaire kan ik lekker zeggen: Hey, daar ben ik geweest! En je wil het toch gezien hebben. Maar de verregaande commercialisering ervan met overal verkopers en tourbussen met Russen en Chinezen, doet toch wat af aan de magie. Daarnaast, maar dit ligt misschien aan mij, dacht ik dat de piramides echt een mooie, goede piramidevorm zouden hebben en dat ze dus echt een architectonische wereldprestatie vertegenwoordigen. Misschien hadden ze dat ooit wel en komt dit puur door natuurlijke erosie, maar de piramides zijn aan alle kanten schots en scheef met uitsteeksels en dergelijke. Samen met het afval wat je er vindt en de graffiti aan de binnenkant (als je nu denkt: “welke mongool haalt het in zijn hoofd om dat te doen bij de piramides, dat doe je toch niet”, dan ben ik het helemaal met je eens) doet dat toch wat slordig aan. Daardoor is naar de Egyptische piramides gaan toch een beetje alsof je op date gaat met iemand die hele mooie nepfoto’s op zijn/haar onlineprofiel heeft maar in het echt niet bepaald moeders mooiste is. Misschien kan er een Catfish-aflevering over gemaakt worden.

En zo zijn er nog wel wat dingen die ik kan vertellen. Zo was ik bij een concert van Egyptische folklore-muziek (laten we zeggen dat dit heel uniek was), heb ik laatst alle locals verbaasd met mijn tafeltennis-skills (tafeltennistafels staan hier in sommige steegjes midden op straat, fantastisch), kan ik een heel psychologisch verhaal ophangen over hoe cool het eigenlijk is om hier nu de langstverblijvende AIESEC stagiair (maar dan zonder werk) te zijn waardoor ik veel mensen help met het wegwijs worden in alle Egyptische gekkigheid en voor de geïnteresseerden wil ik ook nog wel een keer mijn tirade over waarom ik ambassades haat opvoeren. Maar dat is voor een andere keer.